Zoek Sitemap   
English    
Afzender
Radboud UniversiteitFaculteit der NWIBiologieHOMEWEBMODULESLevenscycli wieren & planten > Groenwieren: Chlorophytae

Groenwieren: Chlorophytae

Inleiding

classificatie groenwieren
Groenwieren aan de IJslandse kust

 
Kenmerkend voor groenwieren zijn de chloroplasten die groen zijn door de dominerende hoeveelheid chlorofyl a en b. Groenwieren komen voor in zeewater, zoetwater en in vochtige omgevingen op het land. In de fylogenetische hypothese gevolgd in het handboek "Biology van Campbell et al. (zie levencycli) worden de Groenwieren onderverdeeld in:
  • Chlorofyten (bijv. Chlamydomonas, Volvox, Ulva en Ulothrix, zie levenscycli hieronder) en
  • Charofyten (meer).

    Chlamydomonas: bijzonderheden

    Chlamydomonas is een ééncellige Groenwier. Naast een celkern en een echte celwand met twee of meer lagen cellulose en pectine vindt men in het cytoplasma van deze organismen, mitochondria, Golgi en één of meerdere chloroplasten. Deze chloroplasten zijn veelvormig, maar ze bevatten steeds een eiwitachtig centrum betrokken bij de zetmeelproductie: het pyrenoïd. Daarnaast heeft Chlamydomonas twee kloppende vacuolen die een rol spelen bij de uitdrijving van overtollig water dat via osmose binnendringt. Twee flagellen maken actieve voortbeweging mogelijk. Een oogvlek dient voor lichtwaarneming en zorgt ervoor dat de groenwier adequaat op de lichtintensiteit kan reageren door naar licht toe te zwemmen of juist ervan weg (positieve of negatieve phototaxis).

    Chlamydomonas: levencyclus

    Chlamydomonas wordt veel gebruikt als model in onderzoek. Het is een haplont. Na bevruchting ondergaat de zygote spoedig meiose. Uit deze reductiedeling ontstaan vier haploïde sporen met flagellen (zoömeiosporen) die uitgroeien tot haploïde individuen. Sporenvorming uit meiose producten door middel van een extra mitose stap komt ook voor (vorming van zoömitosporen). Dit is dan een vorm van gewone vegetatieve voortplanting. Verder kunnen de haploïde individuen via mitotische delingen tot gameten overgaan. De gameten versmelten (syngamie) vervolgens tot een diploïde zygote. Deze kan als zogenaamde cystozygote overgaan in een ruststadium.
    Levencyclus van Chlamydomonas
    levencyclus van Chlamydomonas

    Chlamydomonas: differentiatie

    Binnen het geslacht Chlamydomonas zien we differentiatie optreden op het niveau van de gameten. Bij sommige soorten zijn ze volkomen gelijk aan elkaar (isogamie), maar bij andere is de ééne gameet duidelijk groter (anisogamie) dan de andere en soms zijn bij die gameet ook de flagellen afwezig (öogamie). Er wordt dan van "vrouwelijke" (de grote) en "mannelijke" (de kleinere en bewegelijke) gameten gesproken.
     
    Bouw van Chlamydomonas
    Bouwplan van Chlamydomonas; tekening
    Vormen van Chloroplasten van Chlamydomonas
    Schetsen van de bouw van ChlamydomonasSchetsen van variaties in de vormen van chloroplasten in Chlamydomonas
    Microscopische opname van gekleurd chlamydomonas
    Microscopische opname van gekleurd chlamydomonas
    Microscopische opname van gekleurde preparaten van Chlamydomonas

    Volvox: ééncellige verschijningsvorm en kolonie

    Volvox is een groenwier dat beschouwd kan worden als een aggregatie van ééncellige Chlamydomonas-achtige groenwieren : een kolonie. De dochtercellen van een dergelijke eencellige wier gaan niet meer uit elkaar, maar worden door een geleimassa bijeengehouden. De kolonie die louter uit haploïde cellen bestaat vergroot zich door de groei van de individuele cellen en door (haploïde) mitotische delingen, waarbij de dochtercellen op hun beurt ook weer binnen het verband worden gehouden door plasmastrengen. Bij Volvox ontstaan zo holle bollen van zo'n 500 tot wel 60 000 aanvankelijk uniforme cellen! De naar buiten toe gerichte flagellen zorgen voor een rotatiebeweging.
     
    Volvox kolonie
    Rood-groen anaglyf stereo projectie van Volvox kolonie (confocale laser scanning microscopie)
    Filmopnamen van de levenscyclus van VolvoxConfocale laser scanning microscopie van Volvox. Anaglyf stereo projectie (diepte te zien met rood - groen stereobrilletje). Ziehier een grotere opname

    Volvox: levencycli met vegetatieve en geslachtelijke voortplanting

    Bij Volvox komt zowel ongeslachtelijke als geslachtelijke voortplanting voor. In grote kolonieën is er sprake van enige differentiatie tussen vegetatieve en niet vegetatieve cellen, terwijl de cellen allemaal haploïd zijn.
     
    Vegetatieve (ongeslachtelijke) en asexuele (ongeslachtelijke) voortplanting bij Volvox
    Levencyclus van Volvox: vegetatieve/asexuele voortplanting
    Levencyclus van Volvox: geslachtelijke/sexuele voortplanting
    Zoom schema van de ongeslachtelijke cyclusZoom schema van de geslachtelijke voortplanting

     
    Vegetatieve voortplanting geschiedt doordat een cel door herhaalde delingen een instulping vormt. Er is echter een probleem: de flagellen zijn in deze nieuwe formatie naar binnen toe gericht. Door een opmerkelijk proces, genoemd inversie, keert de laag met cellen zich binnenste buiten (zie schema) waardoor de flagellen toch weer aan de buitenkant van de kleine bol komen te liggen. Vervolgens raakt deze dochterkolonie los van de moederwand; je krijgt zo een jonge kolonie binnen een grotere oudere bol. Het verschijnsel van instulping en losraken herhaalt zich. Uiteindelijk gebeurt het dat de oude kolonie desintegreert en de jonge dochterkoloniën vrijkomen.
     
    Volvox colonies: in rust en gedurende inversie
    Volvox kolonies: detail van inversie bij de vegetatieve voortplanting

     
    Bij sexuele voortplanting gaan bepaalde vegetatieve cellen zich vergroten tot eicellen en in andere cellen ontstaan na delingen antherozoïden. Deze spermacellen kunnen door zwembeweging de eicel bereiken, waardoor bevruchting tot stand komt. De zygote vormt een harde dikke wand en blijft ook in de holte tot de kolonie afsterft. Na het vrijkomen uit haar kapsel ondergaat de naakte zygote meiose. De producten van de meiose kunnen een nieuwe kolonie gaan stichten.
     
    Zygoten in Volvox
    Volvox zygote: overzicht en detail
    Rood-groen anaglyf stereo projectie van Volvox zygote (confocale laser scanning microscopie)
    Zygoten: overzicht en detailConfocale laser scanning microscopie van Volvox. Anaglyf stereo projectie van een zygote ingekapseld in dikke celwand (diepte te zien met rood - groen stereobrilletje; zoom)

    Ulva: levencyclus

    Levencyclus van Ulva
    levencyclus van Ulva
    habitus van Ulva

     

    Ulothrix

    Microscopische opnamen van Ulothrix
    levencyclus
    Ulothrix
    levencyclus van UlothrixOverzicht van de onvertakte draden van Ulothrix en detail (fase-contrast) van de zoösporen

  • laatst aangepast: 8 apr 2015