Ondergedoken planten

Groot Zeegras, Zostera marina Foto: Marieke van Katwijk

Geheel ondergedoken waterplanten zoals zeegrassen en de waterpest (Elodea canadensis) hebben geen huidmondjes. De bladeren zijn meestal dun (bijv. Groot Zeegras, Zostera marina, hierlinks) of draadvormig (rond met een kleine doorsnede; bijv. Syringodium isoetifolium). In het algemeen bestaat er voor de gaswisseling een gunstige verhouding tussen oppervlak (relatief groot) en inhoud (relatief klein). De zoetwaterplanten hebben uiteraard geen tekort aan water. Zij kunnen zonder risico van uitdroging gassen optimaal wisselen door de dunne cuticula; de epidermis is ook dun of ontbreekt geheel. Zeegrassen daarentegen hebben te kampen met het hoge zoutgehalte in hun milieu. De externe celwand is niet zo dun als bij zoetwaterplanten. Het vaatstelsel van waterplanten is doorgaans slecht ontwikkeld. Om te kunnen drijven hebben de stengels en bladeren luchtholtes (Microscopische fluorescentie en helderveld opnamen van luchtholtes in een Zostera blad). Ook in de wortels komen luchtholtes voor, voor de zuurstofvoorziening. De bladeren krijgen relatief weinig zon; een echt palissadeparenchym is dan ook meestal niet aanwezig.
 

Zeegrassen

Zeegrassen worden vaak door elkaar gehaald met zeewieren, maar ze zijn wezenlijk verschillend. Terwijl wieren primitieve planten zijn, hebben zeegrassen echte bladeren, stengels en vaak wortelstokken en een wortelsysteem waarmee ze zich in de grond kunnen vestigen en ze ontwikkelen bloemen die voor de geslachtelijke voortplanting zorgdragen. Daarmee kunnen zeegrassen, als bloeiende planten, stuifmeel, vruchten en zaden onder water produceren. (Hierrechts, op de foto van bloeiend Groot Zeegras, Zostera marina is stuifmeel met een pijl aangegeven. Deze foto is gemaakt door Dr. J. D. Ackerman; gebruikt met toestemming).
Het oppervlakte van bladeren van zeegrassen vormt ook een substraat waarop allerlei epifytische wiertjes zich kunnen vestigen (fluorescentieopname van chloroplasten van een Zostera-blad en epifyten; stereo-anaglyf te bekijken met een brilletje met links een groene en rechts een rode filter, en een monochrome gif animatie).
 

Onderzoek naar zeegrassen op de Radboud Universiteit Nijmegen
mouse-over onderstaande soortnamen om de bijbehorende macrofoto te zien		Vanwege hun grote ecologische betekenis als bakermat voor vissen, krabben en andere organismen, als bodemstabilisator en als voedselsbron voor tropische zeekoeien en zeeschildpaden, vormen zeegrassen en hun milieu een belangrijk onderzoeksobject van de afdelingen Milieukunde (website), Milieubiologie, Dierecologie en Ecofysiologie (website) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Eén van de zeegrasprojecten richt zich op de transplantatie van zeegrassen in de Oosterschelde (meer over zeegrassen in Nederland). Een ander voorbeeld is het promotieonderzoek van Marjolijn Christianen naar het effect van verhoogde nutriëntenbelasting en begrazing door zeeschildpadden op tropisch zeegras (website). Overzicht van alle zeegrasprojecten RU en marien en estuarien onderzoek RU (in het Engels). Hieronder: Microscopieopnamen van zeegrassen uit Indonesië die door Marjolijn bestudeerd worden. Opvallend zijn de open structuur van deze bladeren en de talrijke bladgroenkorrels Foto's: M. Christianen en E. Pierson
1 Cymodocea rotundata	2 Cymodocea serrulata	3 Halodule universis	4 Halophila ovalis	5 Syringodium isoetifolium	6Thalassia hemprichii
zoom	zoom	zoom	zoom filmpje 1 filmpje 2	zoom	zoom

 

Een zoetwaterplant: de Waterpest (Elodea canadensis)

 
De bladeren van de waterpest hebben de eigenaardigheid dat ze slechts uit twee lagen fotosynthetische cellen bestaan. De bladgroenkorrels van deze cellen vertonen een kringvormig bewegingspatroon (bekijk een grotere weergave van dit filmpje van de circulaire cytoplasmastroming; gif-filmpje; 731 KB)
 

Geheel ondergedoken zoetwaterplant: de waterpest
Uiteinde takje	Topje van boven	Bladoppervlak
Doorsnede topje	Bladaanzet jong	Bladaanzet oud