Feiten en Links |
||
(voor de leukigheid...)
Oorsprong van het woord "Pollen"Volgens het Online woordenboek van etymologie en Webster is het woord "Pollen" als botanische term voor bevruchtingselementen in bloemen door Linnæus in 1751 ingevoerd (nieuw Latijn pollin, pollen). Men kent de hedendaagse term "palynologie" als de wetenschap die fossiele stuifmeelkorrels en sporen bestudeert (Bron: van Dale).
Het woord pollen lijkt afkomstig te zijn van het begrip voor stofdeeltjes of bloem (in de betekenis van fijngemalen meel), wat feitelijk ook weergegeven wordt door het Nederlandse en Duitse "stuifmeel" en "Staubmehl". De verre oorsprong voor "Pollen" lijkt gezocht te moeten worden in het Sanskriet woord "palalam", dat gemalen zaden betekent. Verwantschap is te vinden met de Oud-griekse woorden "pale", "palunein" en "poltos": "pale", dat stof betekent, "palunein", dat de actie aangeeft van het strooien van bloem over offervlees, en "poltos", dat voor poeder of pap staat. In het Latijn vinden we "pulvis" (genetivus "pulveris") terug in de betekenis van stof, in het Nederlands in het werkwoord "verpulveren" en in het Duits in "Pulver". "Puls" is ook de benoeming voor de granenpap die de basisvoedsel van de Romeinen vormde. Vandaag de dag herkent men hiervan nog sporen in het Italiaanse "polenta", dat een gerecht gemaakt met maisgriesmeel aangeeft. Er is ook een overeenkomst gelegd tussen het idee van pollen als stofdeeltjes en het Russische "pepel" dat as betekent. Zover voor de etymologie met een knipoog; voor diepergaande gegevens wordt verwezen naar wetenschappelijke artikelen zoals bijvoorbeeld pagina 28 van het Indogermaans woordenboek. Evenals het woord "stuifmeel" kent de wetenschappelijke term "pollen" geen meervoudsvorm; je spreekt over het pollen, (dus onzijdig, enkelvoud) zoals over een substantie, of eventueel over verschillende soorten "stuifmeel" of "pollen", maar niet over "pollens". Wanneer je het over de aparte deeltjes hebt, kun het beste het woord "pollenkorrel" (in het enkelvoud) of "pollenkorrels" (meervoud) gebruiken. En zo heb je na kieming van een pollenkorrel een pollenbuis.De pollen heeft dus betrekking op het meervoud van het woord "pol", wat een samengegroeide klomp planten voorstelt.
Hoeveelheid geproduceerd pollenOm enige kans op bevruchting te maken moet het pollen van windbestuivers in grote hoeveelheden in de lucht voorkomen. Daarom maken windbestuivers niet alleen erg veel pollen, maar bloeien de planten tegelijk gedurende een korte periode. Zo produceert één enkele bloeiwijze van de Veldzuring (Rumex acetosa) in een paar dagen meer dan 500 miljoen pollenkorrels! Een aanplant van de Fijnspar (Picea abies) produceert per hectare 7,5 ton pollen. In het voorjaar, meestal de eerste twee weken van mei, ligt er vaak een laagje geel stof op de bodem (en op het water!). Vaak spreekt men dan van "woestijn-" of "saharazand". Dit kan wel, maar meestal gaat het in mei over pollen van de Grove Den (Pinus sylvestris). Je kunt dit zelf met de microscoop controleren. Ook in andere jaargetijden kun je dit zien, over welke planten zou het dan gaan?Pollen als voedselHoewel windbestuivers het pollen via de lucht door de wind laten verspreiden, wordt het soms toch door insecten verzameld. In het vroege voorjaar verzamelen bijen soms pollen van de Els en de Hazelaar, omdat er geen ander voedsel te vinden is. Bij de katjes van de Wilgen vind je veel insecten, vaak zweefvliegen, die niet alleen het pollen verzamelen maar ook de honing van deze bomen. Lindes zijn vooral windbestuivers, maar bijen, en vooral hommels kunnen ook nog aan de bestuiving meewerken. Lindebloesem is bekend om zijn fijne geur en ook de lindenhoning is erg gewild. Toch is het lindenpollen niet goed voor de hommels: onder een lindenboom kun je vaak veel dode hommels vinden. Stanley en Linskens rapporteerden in hun boek over de aanwezigheid van giftige saponinen in pollen van dit geslacht planten. Toch is giftigpollen een uitzondering. In het algemeen is stuifmeel juist een erg gezond product met een hoge voedingswaarde (rijk aan eiwitten, mineralen en spoorelelementen) dat veilig kan worden geconsumeerd door insecten en vogels, maar ookdoor de mens. Pollen is zo voedzaam dat het in principe alle stoffen bevat die een mens nodig heeft.Pollen als kunstobjectKeramische pollen: keramist Birgit Vogels heeft zich laten inspireren
door scanning elektronenmicroscopie opnames van pollenkorrels van pollennieuws en de pollenmorfologie pagina van deze site voor haar afstudeeropdrachten keramische technieken.
Voor meer informatie over het werk van Birgit Vogels en exposities, surf naar haar website: birgitvogels.nl. LinksOnderzoek naar pollenReferenties over pollen biologie en/of hooikoorts of andere onderwerp verwant aan pollen
Sites over hooikoorts, pollentellingen en hooikoortsverwachtingenWebpagina's en foto's: Jan Derksen en Elisabeth Pierson Webontwikkeling: Remco Aalbers |
||