Mitose (gewone celdeling) als onderdeel van de celcyclus. Stadia van de mitose (interfase, profase, metafase, anafase, telofase en cytokinese) in worteltopcellen van een ui.
Bij interfase vindt er DNA replicatie plaats in de zogenaamde S fase (S = synthese). Deze fase wordt gevolgd door de G 2 fase (G=gap=gat) waarin structuren die nodig zijn voor de deling aangemaakt worden. Bij interfase ligt het chromosoommateriaal verspreid in de kern en de kernmembraan (kernenvelop) is intact. In plantencellen wordt de mitose aangekondigd door het verschijnen van een cirkelvormige pre-profase band dat uit microtubuli bestaat (niet getoond). In het midden van gevacuoliseerde cellen wordt een vlakke schede van cytoplasma strengen (genoemd fragmosoom = scheidingslichaam) gevormd, dat de kern helpt bij het migreren naar een centrale positie in de cel. De eigenlijke mitose begint met de profase, een proces gedurende welke de kern haar membraan verliest en chromosomen gaan spiraliseren. Terwijl de chromosomen korter en dikker worden zien ze er eerst uit zoals draden (mitos = draad) en later als goed onderscheidbare staven. De chromosomen bestaan elk uit twee zusterchromatiden die aan elkaar verbonden zijn door hun centromeer (centromeer = centraal gedeelte). Bij late profase ontwikkelt zich een kinetochoor (kinetochoor = bewegingslichaam) aan elke kant van het centromeer. Spoelfiguren die ontstaan zijn bij de twee celpolen en die uit microtubuli en actin filamenten bestaan (niet getoond hier) vangen de kinetochoren and bewegen de chromosomen naar het equatoriaal (centraal-midden) vlak van de cel gedurende metafase (meta = middle). De spoeldraden zorgen ervoor dat de chromosomen bij anafase uit elkaar getrokken worden en dat bij telofase van elke chromosoom een chromatide naar iedere pool gaat. Bij plantencellen vormt zich gedurende de telofase een schijfvormige celplaat in het vlak waar de fragmosoom eerst lag. In het volgende stadium, bij cytokinese, is deze celplaat uitgegroeid tot de nieuwe celwand en plasma membraan die de twee dochtercellen scheidt. Cytokinese is het einde van de mitose: de chromosomen decondenseren en de kern wordt weer omgeven door een membraan. Op cytokinese volgt een periode van intense biochemische activiteit, de G1 fase, waarbij elke dochtercel haar moleculaire materiaal en het aantal organellen verdubbelt. Dan kan de S-fase weer beginnen en daarmee is de cyclus rond.
|
